Glossarju
Dan il-glossarju multilingwi jipprovdi definizzjonijiet faċli biex jinftiehmu għat-termini xjentifiċi ewlenin użati fuq dan is-sit web fid-dominju tal-valutazzjoni tar-riskju. It-termini u d-definizzjonijiet tagħhom huma referenzjati fil-prodotti ta’ komunikazzjoni tagħna bħala noti pop-up biex jispjegaw kunċetti lill-pubbliku mingħajr ebda għarfien speċjalizzat.
L-ortografija bl-Ingliż Standard tintuża dejjem. L-akronimi huma miktuba b’ittra kbira. It-termini huma ppreżentati b’ittra żgħira. L-entrati għandhom jiġu tradotti fl-24 lingwa uffiċjali kollha tal-UE.
Il-glossarju huwa dokument ħaj soġġett għal aġġornamenti regolari. It-termini rilevanti neqsin jistgħu jiġu ssuġġeriti bl-użu tal-formola online Saqsi Mistoqsija.
Dikjarazzjoni ta’ ċaħda ta’ responsabbiltà: Id-definizzjonijiet fil-glossarju huma maħsuba biss biex jgħinu lill-utenti ta’ dan is-sit web jifhmu t-terminoloġija xjentifika. Id-definizzjonijiet jistgħu jvarjaw minn dawk mogħtija fil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni Ewropea u fil-Ġurnal tal-EFSA.
A
Il-blokka kostitwenti li tifforma l-proteini. Ftit minnhom jistgħu jiġu prodotti mill-ġisem tal-bniedem filwaqt li oħrajn jistgħu jinkisbu biss permezz tad-dieta.
Prodott miżjud intenzjonalment mal-għalf tal-annimali biex itejjeb: i) il-kwalità tal-għalf ii) il-kwalità tal-prodotti tal-ikel miksuba mill-annimali; iii) il-prestazzjoni u s-saħħa tal-annimali.
Sustanza miżjuda apposta mal-ikel jew max-xorb għal raġunijiet teknoloġiċi ta’ benefiċċju (eż. biex tippreserva, għat-togħma, għall-kulur jew biex tiżgura konsistenza partikolari). L-addittivi tal-ikel normalment ma jiġux ikkonsmati waħedhom u lanqas ma jintużaw bħala ingredjenti tipiċi fl-ikel.
Id-doża aċċettabbli ta’ kuljum (ADI) hija stima tal-ammont ta’ sustanza fl-ikel jew fl-ilma tax-xorb li tista’ tiġi kkonsmata kuljum matul il-ħajja mingħajr ma tippreżenta riskju sinifikanti għas-saħħa. Normalment tiġi espressa bħala milligrammi tas-sustanza għal kull kilogramma ta’ piż tal-ġisem u tapplika għal sustanzi kimiċi bħal addittivi tal-ikel, residwi tal-pestiċidi u mediċini veterinarji.
Taqsira għal “assorbiment, distribuzzjoni, metaboliżmu u eskrezzjoni”, l-erba’ proċessi ewlenin li jiddeskrivu kif il-mediċini u s-sustanzi kimiċi jidħlu fil-ġisem, x’jiġri minnhom waqt li jkunu hemm, u kif jiġu eliminati.
Il-konsum adegwat (AI) huwa rakkomandazzjoni dijetetika użata meta ma jkunx hemm biżżejjed data biex jiġi kkalkolat Rekwiżit Medju. AI huwa l-livell medju ta’ nutrijent ikkunsmat kuljum minn popolazzjoni tipika b’saħħitha li huwa preżunt li huwa adegwat għall-ħtiġijiet tal-popolazzjoni.
il-perjodu meta ikel komplementari jingħata lil tarbija flimkien mal-ħalib tas-sider jew mal-ħalib tat-trabi jew mat-tnejn.
Sustanza li normalment ma tagħmilx ħsara, bħal ingredjent f’oġġett tal-ikel, li tikkawża reazzjoni allerġika (immedjata) f’persuna suxxettibbli.
Il-kapaċità li jiġi skattat rispons immunitarju anormali li jwassal għal reazzjoni allerġika f’persuna.
Metodu għall-użin tar-riskji probabbli (f’termini tal-inċidenza u tas-severità) assoċjati mal-esponiment għal sustanza meta mqabbla mal-benefiċċji probabbli.
Sistema li tidentifika, tevalwa u tikkontrolla l-perikli għas-sigurtà fl-ikel. Din tiġi implimentata min-negozji tal-ikel biex jiġi żgurat li l-produzzjoni, il-ħażna u t-trasport tal-ikel ikunu siguri.
Metodu ta’ identifikazzjoni tas-sorsi ta’ inċertezza f’kalkolu tal-valutazzjoni tar-riskju u ta’ stima tad-daqs u tad-direzzjoni tagħhom sabiex ikunu jistgħu jitqiesu l-iżbalji.
Tiddeskrivi sustanza li taġixxi bil-kontra ta’ sustanza oħra, b’hekk tneħħi l-effett tagħha; pereżempju, ormon li, meta jiġi rilaxxat fil-ġisem, jipprevjeni lil ormon ieħor milli jaħdem.
Mod kif jiġu organizzati l-valutazzjonijiet tat-tossikoloġija biex tiġi massimizzata l-effiċjenza u jiġi minimizzat l-użu tal-annimali. Dan jinvolvi ġerarkija (livelli) ta’ testijiet, li tibda b’dawk li jużaw informazzjoni eżistenti jew metodi bijoloġiċi sempliċi qabel ma jgħaddu għal testijiet li jużaw ċelloli u eventwalment annimali ħajjin biss kif meħtieġ.
Approċċ għall-valutazzjoni tar-riskju li jqis il-kumplessitajiet tas-sitwazzjonijiet tal-ħajja reali.
Ir-rekwiżit medju (AR) huwa l-livell ta’ nutrijent fid-dieta li jissodisfa l-ħtiġijiet ta’ kuljum ta’ nofs in-nies f’popolazzjoni tipika b’saħħitha.
Ingredjent miżjud mal-oġġetti tal-ikel biex jibdel it-togħma jew ir-riħa tagħhom.
Il-proċess li bih, matul il-ħidma regolari tagħha, l-EFSA tidentifika kwistjoni li jistħoqqilha kunsiderazzjoni ulterjuri.