Glossarju
Dan il-glossarju multilingwi jipprovdi definizzjonijiet faċli biex jinftiehmu għat-termini xjentifiċi ewlenin użati fuq dan is-sit web fid-dominju tal-valutazzjoni tar-riskju. It-termini u d-definizzjonijiet tagħhom huma referenzjati fil-prodotti ta’ komunikazzjoni tagħna bħala noti pop-up biex jispjegaw kunċetti lill-pubbliku mingħajr ebda għarfien speċjalizzat.
L-ortografija bl-Ingliż Standard tintuża dejjem. L-akronimi huma miktuba b’ittra kbira. It-termini huma ppreżentati b’ittra żgħira. L-entrati għandhom jiġu tradotti fl-24 lingwa uffiċjali kollha tal-UE.
Il-glossarju huwa dokument ħaj soġġett għal aġġornamenti regolari. It-termini rilevanti neqsin jistgħu jiġu ssuġġeriti bl-użu tal-formola online Saqsi Mistoqsija.
Dikjarazzjoni ta’ ċaħda ta’ responsabbiltà: Id-definizzjonijiet fil-glossarju huma maħsuba biss biex jgħinu lill-utenti ta’ dan is-sit web jifhmu t-terminoloġija xjentifika. Id-definizzjonijiet jistgħu jvarjaw minn dawk mogħtija fil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni Ewropea u fil-Ġurnal tal-EFSA.
D
Nuqqas ta’ fattur meħtieġ, pereżempju, fid-dieta jew fl-ambjent, li jirriżulta fi ħsara għat-tkabbir ta’ organiżmu.
Bidla fil-kwalità tal-ħamrija li taffettwa b’mod avvers il-kapaċità tagħha li ssostni jew tappoġġa l-ekosistema.
Speċifikazzjonijiet immirati lejn l-armonizzazzjoni tal-ġbir ta’ kampjuni mill-Istati Membri għall-analiżi ta’ sustanzi ta’ ħsara jew ta’ benefiċċju fl-ikel, fl-għalf u fl-ilma.
Sustanza niġġiesa organika persistenti li fiha l-kloru li sseħħ bħala prodott sekondarju ta’ proċessi industrijali. Din tista’ takkumula fil-katina alimentari u toħloq riskju serju għas-saħħa pubblika u ambjentali.
Mudell tal-varjazzjoni fis-sensittività ta’ speċi għal sors partikolari ta’ ħsara (eż. nixfa, invażjoni ta’ pesti jew esponiment kimiku).
Varjazzjoni ġenetika bejn u fi ħdan l-ispeċi.
Molekula kumplessa simili għal katina li ġġorr il-materjal ġenetiku, preżenti f’organiżmi ħajjin u f’xi viruses. Id-DNA (aċidu deossiribonukleiku (deoxyribonucleic acid)) huwa kapaċi jikkopja lilu nnifsu u jġorr l-istruzzjonijiet lill-proteini kollha użati biex tinħoloq u tiġi sostnuta l-ħajja.
L-ammont totali ta’ sustanza (eż. sustanza kimika jew nutrijent) mogħtija lil organiżmu, popolazzjoni jew ekosistema individwali, jew ikkonsmata jew assorbita minnhom.
Stima tal-ammont ta’ sustanza fl-ikel jew fl-ilma tax-xorb li tista’ tiġi kkonsmata kuljum tul il-ħajja mingħajr ma jiġi ppreżentat riskju sinifikattiv għas-saħħa. Normalment huwa espress f’milligrammi tas-sustanza għal kull kilogramma ta’ piż tal-ġisem kuljum u japplika għal sustanzi kimiċi bħall-addittivi tal-ikel, ir-residwi tal-pestiċidi u l-mediċini veterinarji.
Id-doża minima ta’ sustanza li tipproduċi riskju tas-saħħa ċar u ta’ livell baxx, normalment fil-medda ta’ bidla ta’ 1-10 % f’effett tossiku speċifiku bħall-induzzjoni tal-kanċer.
It-teħid massimu ta’ sustanzi fl-ikel, bħan-nutrijenti jew il-kontaminanti, li jistgħu jiġu kkonsmati kull ġimgħa matul il-ħajja mingħajr ir-riskju ta’ effetti avversi fuq is-saħħa.
Stima tal-ammont ta’ sustanza fl-ikel jew fl-ilma tax-xorb li ma tiġix miżjuda deliberatament (eż. kontaminanti) u li tista’ tiġi kkonsmata matul il-ħajja mingħajr ma tippreżenta riskju apprezzabbli għas-saħħa.
Il-valuri dijetetiċi ta’ referenza (DRVs) huma s-sett sħiħ ta’ valuri ta’ referenza għall-konsum tan-nutrijenti li jinkludu l-Konsum ta’ Referenza tal-Popolazzjoni (PRI), ir-Rekwiżiti Medji (AR), il-Konsum Adegwat (AI), il-Konsum ta’ Limitu Aktar Baxx (LTI) u l-Konsum ta’ Referenza (RI). Id-DRVs tipikament jintużaw bħala bażi għall-valuri ta’ referenza fit-tikkettar tal-ikel u għall-istabbiliment ta’ linji gwida dijetetiċi bbażati fuq l-ikel.
Isem kollettiv għall-wild tan-naħal minn tifqisa waħda.